Nên hay không nên học Master/MBA là một trong những câu hỏi được đặt ra nhiều nhất khi thị trường đang biến động như hiện nay.
Lời khuyên quan trọng nhất từ những người đi trước là bạn không nên coi MBA/Master như là một đích đến. Thay vào đó, bạn hãy nhìn nhận MBA/Master như là công cụ giúp bạn trên con đường phát triển bản thân và sự nghiệp lâu dài.
Ai nên học và không nên học?
Bạn nên học MBA/Master nếu:
- Bạn đã có vài năm kinh nghiệm và muốn chuyển sang vị trí quản lý hoặc ngành mới (ví dụ tư vấn, tài chính, chuỗi cung ứng).
- Bạn có ngân sách và sẵn sàng đầu tư dài hạn (ROI có thể sau vài năm).
- Bạn chọn trường tốt hoặc chương trình có mạng lưới mạnh, hỗ trợ tìm việc tốt.
Bạn nên cân nhắc trì hoãn hoặc xem xét lựa chọn khác nếu:
- Bạn chỉ vừa mới ra trường hoặc chưa có định hướng nghề rõ ràng.
- Bạn không rõ ngành nào bạn muốn làm hoặc không có kế hoạch cụ thể sau MBA/Master.
- Bạn hạn chế tài chính, hoặc chi phí học + nghỉ việc hiện tại sẽ là gánh nặng lớn.
- Bạn nhắm vào ngành mà MBA/Master ít ưu thế hơn (ví dụ: ngành rất kỹ thuật hoặc nơi kỹ năng chuyên môn > bằng cấp).
Nếu xác định học, bạn cần:
I. Đối Diện Với Thách Thức và Chi Phí Cơ Hội (Opportunity Cost)
Khi cân nhắc học MBA/Master, bạn cần tính toán kỹ lưỡng những chi phí cơ hội đi kèm.
1. Chi phí tài chính (Financial Costs): Chi phí trực tiếp bao gồm tiền học, chi phí sinh hoạt trong 2 năm học MBA/Master, và thậm chí là chi phí phát sinh nếu bạn chưa tìm được việc làm ngay sau khi tốt nghiệp.
2. Chi phí phi tài chính (Non-financial Costs): Đây là khoảng thời gian 2 năm, nơi bạn có thể thăng chức hoặc làm những công việc khác. Ngoài ra còn là sự chậm trễ trong các vấn đề cá nhân như lập gia đình hoặc xa gia đình, ba mẹ.
3. Khả năng thích nghi: Một số chi phí cơ hội nhỏ nhưng vẫn ảnh hưởng đến bạn có thể là vấn đề thích nghi với môi trường sống mới (ví dụ: không chịu được lạnh khi học ở trường có tuyết).
4. Quyết định cuối cùng: Khi đứng trước những băn khoăn này, hãy tự hỏi ngược lại bản thân mình rằng: “Liệu mai sau mình có muốn đi học không?” Nếu câu trả lời vẫn là “Có,” thì hãy theo đuổi việc học MBA/Master.
II. Lời Khuyên Về Thời Điểm và Sự Chuẩn Bị
Quá trình apply MBA/Master đòi hỏi rất nhiều thời gian và sự chuẩn bị kỹ lưỡng.
1. Bắt đầu sớm: Lời khuyên nếu được quay lại là nên bắt đầu quá trình chuẩn bị sớm hơn và dành cho bản thân nhiều thời gian hơn để tránh bị gấp gáp.
2. Tư duy sâu sắc: Các bài luận (essay) trong hồ sơ MBA/Master không quá dài nhưng đòi hỏi bạn phải suy nghĩ rất nhiều về bản thân, mục tiêu, và những giá trị, điểm đặc trưng của mình. Nếu có nhiều thời gian, bạn có thể suy nghĩ kỹ hơn, thậm chí nói chuyện với bạn bè, mentor, đồng nghiệp để hiểu rõ và xác nhận các giá trị đặc trưng của bản thân, từ đó thể hiện một bộ hồ sơ tốt hơn.
3. Thời điểm đi học: Các chương trình MBA/Master thường yêu cầu ứng viên có kinh nghiệm làm việc, thường là sau khi đã đi làm khoảng 5 đến 10 năm và đã có kinh nghiệm quản lý nhất định thì việc học MBA sẽ mang lại hiệu quả cao hơn.
III. Tự Tin và Vượt Qua Nỗi Sợ
Đừng để những suy nghĩ sai lầm hoặc thiếu tự tin ngăn cản bạn.
1. Đừng tự giới hạn: Nhiều người ban đầu thường có suy nghĩ không đúng rằng nếu kinh nghiệm làm việc toàn ở Việt Nam thì sẽ rất khó apply vào các trường top.
2. Hãy tự tin: Hãy “biết ước mơ” và đừng để bất kỳ thông tin hay cảm xúc nào khiến bạn nghĩ rằng mình không thể làm được. Việc đầu tiên là phải nghĩ rằng mình làm được đã, sau đó mới bắt tay vào làm để đạt được điều mình muốn.
IV. Chuẩn Bị cho Tương Lai Cạnh Tranh
Thị trường việc làm đang trở nên cạnh tranh hơn, đặc biệt là với sự phát triển của AI và xu hướng tinh gọn bộ máy công ty.
1. Xác định giá trị cốt lõi: Cần phải rất tỉnh táo để nhận biết rõ ràng giá trị của bản thân là gì. Giá trị này có thể không cố định ở một công việc hoặc vai trò cụ thể.
2. Linh hoạt (Flexible): Nên nghĩ đến những vai trò linh động hơn và các kỹ năng có giá trị thực sự trong tương lai, có thể áp dụng vào nhiều tình huống khác nhau.
3. Lập kế hoạch đa chiều: Luôn sẵn sàng cho những thay đổi sắp tới và có nhiều kế hoạch khác nhau (ví dụ: Plan A là công việc mình yêu thích, Plan B là công việc vẫn áp dụng được giá trị và kỹ năng hiện có mà thị trường vẫn cần).
Lợi Ích Cụ Thể của MBA/Master
1. Kỹ năng mới: Thời gian học MBA/Master là khoảng thời gian để trau dồi những kỹ năng mới mà trước đây bạn không có, giúp bạn chuẩn bị cho một vị trí hoặc ngành nghề mới (career pivot).
2. Mối quan hệ (Network): Bạn sẽ xây dựng được mối quan hệ lâu dài (lifelong connection) với bạn bè cùng lớp và những người chung chí hướng, có thể sẽ hỗ trợ rất nhiều cho công việc tương lai.
3. Tăng lương: Việc học MBA/Master có tăng mức lương không? Câu trả lời là Có. Mức lương trung bình sau MBA/Master thường khá cao so với mặt bằng chung, đặc biệt nếu bạn làm trong các ngành như đầu tư ngân hàng (investment banking) hay quỹ đầu tư tư nhân (private equity). Đối với người từ Việt Nam sang Mỹ học, mức lương tăng rất rõ rệt vì mặt bằng chung lương ở Mỹ cao hơn.
4. Tiếp cận nhà tuyển dụng: Trong 2 năm học, bạn được tương tác và gặp gỡ các công ty lớn, học cách họ tư duy, hình thành tư duy và giao tiếp rõ ràng.
Nguồn tham khảo: Ace Mentors, Financial Times, Business Insider
